„Граѓаните на една земја исчезнуваа во друга земја. Прашањето за исчезнатите лица на Западен Балкан никогаш не може целосно да се реши во само една земја. Регионалната соработка е од клучна важност“.
Речиси три четвртини од 40.000 лица што исчезнаа за време на конфликтот во поранешна Југославија се пронајдени. Сепак, повеќе од 11.000 луѓе сѐ уште не се пронајдени, се наведува во брошурата што беше презентирана на состанокот на Групата за исчезнати лица (ГНО) на претставници на земјите од регионот, што се одржа денес во Сараево, јавува Анадолу.
Состанокот е одржан со цел да се укаже на важноста од работењето во рамките на соработката и досега постигнатите резултати преку регионалната соработка, а беа презентирани плановите за решавање на проблемот со преостанатиот број исчезнати лица во регионот.
Порачано е дека регионалната соработка е клучна за постигнување на овој број решени случаи што е единствен во светот.
Групата за исчезнати лица е формирана на Самитот на Берлинскиот процес во Лондон, како група институции одговорни за решавање на прашањата со исчезнатите лица во Босна и Херцеговина, Хрватска, Косово, Црна Гора и Србија.
Во Сараево денес потсетија дека во јули 2018 година на Самитот на Берлинскиот процес во Лондон од претседателите на владите на Босна и Херцеговина, Косово, Црна Гора, Србија, Албанија, Хрватска, Германија, Велика Британија, Австрија, Бугарија, Франција, Италија, Словенија и Полска потпишана е заедничка декларација, при што е повторена својата посветеност на регионалните напори за потрага по лицата што сѐ уште се водат за исчезнати во конфликтите во поранешна Југославија.
Метју Холидеј, директор на европската програма на ИЦМП за Европа, истакна дека 40.000 луѓе исчезнале како резултат на конфликтот во поранешна Југославија.
„До денес се пронајдени 75 отсто од таа бројка, што е невиден успех насекаде во светот“, објасни Холидеј, додавајќи дека регионалната соработка е една од клучните елементи во овој процес.
Тој истакна дека прашањето за исчезнатите лица на територијата на поранешна Југославија не признава никакви национални или државни граници.
„Граѓаните на една земја исчезнуваа во друга земја. Прашањето за исчезнатите лица на Западен Балкан никогаш не може целосно да се реши во само една земја. Регионалната соработка е од клучна важност“, нагласи Холидеј.
Марко Јуришиќ, претседател на Управниот одбор на Институтот за исчезнати лица на Босна и Херцеговина, рече дека по 2018 година создале моќни механизми и алатки за подобрување на процесот на потрага по исчезнати лица, како што е регионалната база на податоци за исчезнати лица по кои сѐ уште се трага.
„Воспоставивме одржлив и функционален механизам за решавање на случаите на НН преку работата на оперативна група за НН што редовно се состанува. Денес функционира регионалната координативна мрежа на здруженија на исчезнати лица. Вредноста на оваа брошура на МКИЛ е исклучителна бидејќи нѐ потсетува на патот што го поминавме во изминатите шест години“, објасни Јуришиќ.
Тој додаде дека заедничка цел е да се решат судбините на исчезнатите лица, да се соочат со минатото, да се изгради помирување и заеднички живот.
За важноста на пронаоѓањето на исчезнати лица зборуваше и Вишња Билиќ од Управата за притворени и исчезнати лица на Министерството за хрватски бранители.
„Хрватска вложува исклучителни напори за решавање на ова прашање. Само во изминатиот период со донесувањето на законот за исчезнати лица во Татковинската војна унапредени се правната рамка и меѓуресорската соработка, како и соработката со семејните здруженија и меѓународните организации“, изјави Билиќ.
Таа посочи дека Хрватска сѐ уште трага по 1.797 исчезнати и загинати лица.
„Поради природата на војните што се водеа во 1990-тите години, решавањето на проблемот со исчезнатите лица не е можно само во сопствените граници. Тоа укажува на потребата владите на земјите што трагаат по исчезнати лица да соработуваат на сите нивоа за што поскоро да се добијат квалитетни, веродостојни податоци што ќе овозможат откривање на судбината на исчезнатите“, нагласи Билиќ.
Драган Ѓукановиќ, претседател на Комисијата за исчезнати лица на Владата на Црна Гора, рече дека исчезнатите лица претставуваат силен симбол на неуспехот да се заштитат индивидуалните права и владеењето на правото.
„Тие се постојан потсетник за човечката ранливост и самоволие. Решавањето на прашањето за исчезнатите лица е важно хуманитарно прашање бидејќи процесот на помирување во голема мера зависи од неговото решение. Комплексноста и чувствителноста на процесот на пронаоѓање на 11.000 лица што сѐ уште се наведени како исчезнати од конфликтот на територијата на поранешна Југославија, ги обврзува сите што се дел од овој процес да придонесат за негово завршување во рамките на нивните надлежности“, истакна Ѓукановиќ.
Тој нагласи дека Црна Гора тврди дека има помал број исчезнати лица во споредба со другите земји од поранешна Југославија, но му посветува големо внимание на решавањето на ова прашање.
Вељко Одаловиќ од Комисијата за исчезнати лица на Владата на Србија повика на интензивирање на соработката на ниво на билатерални и други односи што постојат бидејќи тоа е нешто што е исклучително важно.
„Што се однесува до Србија, не тропајте на отворена врата. Ве повикуваме да одржиме состаноци и да се фатиме за работа бидејќи нашата работа на терен е незаменлива“, додаде Одаловиќ.
Групата за исчезнати лица ја сочинуваат истакнати претставници на институции од регионот што се одговорни за решавање на проблемот со исчезнатите лица. Има улога во надгледувањето на активностите во рамките на Рамковниот план што беше потпишан во ноември 2018 година во седиште на ИЦМР во Хаг, Холандија. Владата на Обединетото Кралство и Владата на Сојузна Република Германија го финансираат спроведувањето на Рамковниот план.
