Добро познат факт е дека седентарен начин на живот, кој подразбира премалку движење и вежбање, е многу лош за здравјето.
Недвижењето одзема милиони животи
Седечкото однесување е дефинирано како „секое однесување на будење кое се карактеризира со потрошувачка на енергија помала или еднаква на 1,5 метаболички еквиваленти (МЕТ)“. Еден MET е дефиниран како 1 kcal на кг телесна тежина на час и е приближно еквивалентно на потрошувачката на енергија додека седите мирно.
Последиците од седечката работа и начинот на живот можат да бидат директни и индиректни. Една од најистакнатите директни последици е зголемениот индекс на телесна маса (БМИ), односно зголемената тежина и дебелината. Според Хрватскиот институт за јавно здравје, во 2019 година, речиси две третини од жителите на Хрватска (65%) биле со прекумерна тежина, од кои 23% биле дебели. Во ЕУ, Хрватска и Малта водат по овој параметар (карта подолу). Процентот на луѓе со прекумерна тежина се зголемува со возраста до 65-годишна возраст и е поизразен кај мажите отколку кај жените.
Недостатокот на физичка активност е една од водечките причини за смрт што може да се спречи во светот. Истражувањето покажа дека луѓето кои седат тивко повеќе од 4 часа дневно имаат 40 отсто поголем ризик од прерана смрт од оние кои седат помалку од 4 часа на ден. Сепак, оние кои вежбаат најмалку 4 часа неделно се здрави како и оние кои седат помалку од 4 часа на ден.
Луѓето кои седат многу развиваат хронични болести, вклучувајќи дијабетес, срцеви заболувања, деменција и неколку видови на рак со многу поголема стапка од луѓето кои се движат во текот на денот.
Долготрајното седење без да станете за да се движите, исто така, може да доведе до длабока венска тромбоза, формирање на згрутчување на крвта во вените длабоко во телото. Таквите згрутчувања можат да патуваат до срцето и белите дробови и да предизвикаат белодробна емболија, што може да предизвика отежнато дишење, болка во градите, па дури и смрт.
Поради технолошкиот напредок, времето што возрасните во индустријализираните земји го поминуваат седејќи постојано се зголемува. Многу возрасни денес поголемиот дел од денот го поминуваат седејќи или лежејќи. Ситуацијата дополнително се влоши со пандемијата бидејќи значителен дел од населението почна да работи од дома, што значи дека недостасуваше и малото движење помеѓу домот и работното место.
Според Светската здравствена организација, недоволната физичка активност е четврти водечки фактор на ризик за смртност. Приближно 3,2 милиони смртни случаи и 32,1 милиони DALY (што претставува околу 2,1% од глобалните DALY) секоја година може да се припишат на недоволна физичка активност. Еден DALY претставува загуба еквивалентна на една година целосно здравје.
Пет минути пешачење на секои половина час
Но, иако е јасно дека вежбањето е важно за здравјето, не е јасно точно колку време и во какви режими треба да се потроши на тоа за да се отстранат негативните ефекти од седентарен начин на живот.
Една нова студија, објавена во списанието Medicine & Science in Sports & Exercise, се обиде да го истражи токму тоа. Во воведот, авторите истакнуваат дека долгорочното седење е сеприсутно во развиените земји и е поврзано со негативни здравствени исходи.
„Упатствата за физичка активност препорачуваат намалување на времето за седење, меѓутоа, не се понудени квантитативни упатства за информирање колку често и колку долго да се прекине седењето. Целта на оваа студија беше да се испитаат акутните ефекти од повеќекратни дози на седечка интервенција врз кардиометаболичките фактори на ризик, при проценка на ефикасноста на различната фреквенција и времетраење на паузите со седење“, објаснуваат авторите.
Пет минути пешачење на секои половина час
Авторите во списанието Conversation објаснуваат дека нивната цел била да го пронајдат најмалото одење што треба да го направи човекот за значително да ги ублажи штетните ефекти од седењето врз здравјето. За таа цел, учесниците во текот на студијата беа мерени за промени во нивото на шеќер во крвта и крвниот притисок, па затоа, во два важни фактори на ризик за срцеви заболувања.
Студијата покажа дека пет минути лесна прошетка на секои половина час е единствената стратегија која значително го намалува нивото на шеќер во крвта во споредба со седењето цел ден. Поточно, петминутните прошетки на секои половина час го намалуваат скокот на нивото на шеќер во крвта после оброк за речиси 60% и крвниот притисок за четири до пет поени во споредба со седењето цел ден.
Интересно, дури и пократките и поретки прошетки влијаеле на крвниот притисок. Само една минута лесно одење секој час го намалува крвниот притисок за пет единици.
Одење, исто така, има корист за менталното здравје
Студијата покажа дека редовните петминутни прошетки имаат позитивни ефекти врз менталното здравје, а не само врз физичкото здравје.
Имено, авторите побараа од учесниците да ја оценат нивната ментална состојба со помош на прашалник. Се покажа дека режимот го намалува чувството на замор, го подобрува расположението и им помага на учесниците да почувствуваат дека имаат повеќе енергија.
Наодите се особено интересни за оние кои работат од дома
Овие наоди се особено интересни бидејќи речиси секој може да најде време за неколку минути лесно одење дури и за време на работа. Ова особено важи за луѓето кои работат од дома, што подразбира дека нема да ги вознемируваат колегите со нивното одење. Петминутната прошетка на секои половина час до еден час исто така не треба да има негативно влијание врз работата, напротив.
Конечно, добар дел од препорачаните кратки прошетки може да се направат во делот од денот кога не работиме.
