Medin Nuredini 
Концептот на „екологија“ обично ни асоцира на природниот свет: шуми што треба да се заштитат, реки што треба да се исчистат и деликатна биосфера на која ѝ е потребна грижа. Но, постои и уште посуштинска екологија, духовна екологија – внатрешниот екосистем на човекот, составен од нашите верувања, вредности, мисли, емоции и врски со Семоќниот. Исто како што земјата може да се обнови од загадување, така може да се обнови и човечката душа од болестите на модерното време. Денес, оваа духовна екологија е загрозена од невидено психолошко и духовно загадување, особено во урбаните средини, каде што брзото темпо и прекумерниот материјализам ја засенија потрагата по внатрешно значење. Нејзината ревитализација не е само неопходна, туку и витална, а исламската културна и духовна традиција нуди стара, но исклучително важна мапа за овој пат на исцелување.
Модерниот урбан живот, со сите свои придобивки, создаде низа духовни „болести“ кои ја нарушуваат нашата внатрешна рамнотежа:
1 Екстремен индивидуализам и егзистенцијална осаменост:
Модерните градови честопати се преполни со луѓе, но со малку вистински врски. Луѓето живеат во физичка близина, но во длабока духовна изолација. Овој парадокс води до длабоко чувство на осаменост и отуѓеност, дури и кога сме опкружени со луѓе. Социјалните мрежи ги заменија вистинските заедници.
- Конзумеризам и вреднување според „она што го имаш“:
Нашиот идентитет е сведен на нашиот конзумеристички капацитет. Човечката вредност се мери според неговото богатство, марката на облеката или моделот на телефонот, а не според неговата добрина, знаење или интегритет. Ова прекумерно материјализирање создава незаситна празнина, бидејќи душата не се храни со предмети. - Брзина и трка со времето (Hurry Sickness):
Животот е постојана трка: од работа, до семејството, до социјалните активности. Времето за размислување, за тишина, за внимателна молитва, се смета за „изгубено време“. Ова немилосрдно темпо предизвикува анксиозност, хроничен стрес и чувство дека животот ни се лизга низ прсти. - Криза на смисла и ориентација:
Во отсуство на стабилна духовна наратива, многу луѓе живеат без јасна цел. Основните прашања – „Зошто сум тука?“ „Која е мојата цел?“ – остануваат без одговор, а се обидуваат да се пополнат со бучава, забава и бескрајни оттргнувања.
Терапија: Принципите на духовната екологија во исламската традиција
Соочени со овие предизвици, исламската култура и религија нудат одржлив модел за ревитализација на духовната екологија. Ова не е враќање назад, туку повторно откривање на вечни принципи за модерниот контекст.
- Враќање кон Теухид (Единството):
Темелот на исламската духовна екологија е концептот на Теухид – единството на Бога и единството на создавањето во Негова зависност. Овој принцип го лекува екстремниот индивидуализам потсетувајќи нè дека сите сме поврзани со еден заеднички извор и едни со други. Во урбан контекст, ова се манифестира преку барање искрени врски со соседите (хукукул ибад – правата на луѓето) и градење заедници засновани на меѓусебна помош, а не на натпревар. - Зикр како прочистување на духовниот воздух:
Исто како што растенијата произведуваат кислород за да го прочистат воздухот, зикр (спомнувањето на Бога) е кислородот на душата. Тој е главното средство за спротивставување на бучавата и брзината на светот. Секојдневната практика на зикр, дури и за неколку минути на ден, постојано го чисти умот од анксиозност и оттргнување, насочувајќи го вниманието од надворешниот хаос кон внатрешниот мир. - Квалитет наместо квантитет: Концептот на Ихсан:
Исламот го вреднува квалитетот (ихсан – да се прави сè совршено, како да го гледаш Бога), а не квантитетот. Ова е директен противотров за култот на брзината и продуктивноста. Од храната, до работата, до молитвата, фокусот треба да биде на целосно присуство во она што се прави, уживајќи во тоа и извршувајќи го со целосна грижа. - Богомолјата како урбана „Оаза“:
Во град изграден околу трговски центри, богомолјата мора да си ја врати улогата како центар на социјалниот и духовниот живот. Таа не треба да биде само место за молитва, туку простор за собирање, за дискусија, за учење и за создавање вистински човечки врски. Таа треба да биде духовна оаза каде што човекот ја обновува енергијата и се потсетува на вистинската цел на животот. - Природни ритми на молитва и зикр:
Петте дневни намази го структурираат денот околу задолжителни моменти на размислување и благодарност. Тие ја прекинуваат монотонијата на работата и материјалните барања, постојано враќајќи нè кон духовната реалност. Слично на тоа, зикрот е голема „внатрешна ревитализација“, тренирајќи нè на самоконтрола, емпатија и продлабочена духовност.
Духовната екологија не бара да се оддалечиме од градот, туку да го обновиме внатрешниот град на човекот и да ги регенерираме неговите заеднички простори. Таа бара свесност за самодијагностика на болестите што нè мачат и храброст да се побараат старите лекови на духовната мудрост.
Ревитализацијата на духовната екологија, особено во исламскиот урбан контекст, е колективен и личен проект. Тоа е повик да ги претвориме нашите богомолји во живи духовни центри, нашите домови во места на мир и благодарност, а нашите души во градини негувани со молитва, размислување и добри дела. Само на овој начин можеме да ја излечиме ненадејноста на нашето време и да најдеме вистински мир среде хаосот на модерната цивилизација. Бидејќи, како што вели една убава исламска девиза: „Алаху Џемилун јухиббул џемал“ – „Бог е Убав и ја сака убавината“. Убавината на душата е кулминација на секоја здрава екологија.
