Почитуван претседател, почитувани колеги пратеници, почитувана јавност
По внимателно разгледување на изнесените наводи, сакам да го изразам својот став по клучните точки:
- Наводна повреда на секуларноста на државата
Категорично ги отфрлам наводите за повреда на секуларниот карактер на нашата држава. Аргументите изнесени во интерпелацијата се засноваат на погрешно толкување на секуларизмот и игнорираат суштински факти:
Уставот на Република Северна Македонија, во членот 19, експлицитно гарантира слобода на вероисповест. Ова подразбира не само приватно практикување на верата, туку и јавно изразување на верските убедувања. Учеството на јавни функционери во верски церемонии, особено кога се работи за комеморативни настани, е во целосна согласност со овој уставен принцип.
Клучно е да се направи јасна разлика меѓу слободата на вероисповест и секуларизмот. Додека секуларизмот подразбира одвоеност на државата од религијата, тој не значи забрана или потиснување на верските изрази во јавната сфера. Напротив, вистинскиот секуларизам гарантира еднаков третман и почитување на сите вери.
Комеморацијата на 11 јули беше организирана од граѓански здруженија, а не од државни институции. Ова е клучна дистинкција која покажува дека настанот не претставува државно наметнување на одредена религија, туку израз на граѓанско општество.
Присуството на претседателот на Собранието и други пратеници, меѓу нив бев и јас, на овој настан треба да се разбере како чин на почит и солидарност кон жртвите. Нивното учество не е промоција на одредена религија, туку израз на хуманост и поддршка за универзалните човекови вредности.
Важно е да се нагласи дека учеството во верските елементи на настанот, како учењето на молитва, беше целосно доброволно. Никој не беше принуден да учествува, што е во согласност со принципите на верска слобода и толеранција.
- Повреда на дипломатските правила за обезбедување ВИП личност
По внимателно разгледување на фактите и околностите поврзани со инцидентот на аеродромот, морам да изразам длабока загриженост.
Инцидентот на Меѓународниот Аеродром Скопје е исклучително сериозен и претставува грубо прекршување на дипломатските протоколи и безбедносните процедури. Ваквото однесување не само што ја загрозува безбедноста на високите државни функционери и странски дипломати, туку и го нарушува угледот на нашата држава на меѓународната сцена.
Особено загрижува фактот дека шефот на обезбедувањето на претседателот на Собранието постапил по директна наредба на г-дин Гаши. Ова укажува на сериозен пропуст во разбирањето на безбедносните протоколи и злоупотреба на позицијата од страна на претседателот на Собранието.
Заканувањето со оружје на полициски службеник кој ги извршува своите должности е недопустливо и претставува кривично дело. Ова не е само прашање на непрофесионално однесување, туку и на директно загрозување на владеењето на правото во нашата држава.
Фактот дека претседателот на Собранието лично признал дека дал наредба за ваквото постапување дополнително ја отежнува ситуацијата. Ова покажува сериозен недостаток на расудување и непочитување на воспоставените безбедносни процедури.
Овој инцидент не смее да се третира како изолиран случај, туку како сериозен показател за системски пропусти во нашите безбедносни структури и за потребата од итни реформи.
- Наводна повреда на употребата на македонскиот јазик
Употребата на јазиците во нашата земја е суштински дел од нашиот уставен и општествен поредок. Тоа не е само правно прашање, туку и израз на нашата заложба за градење на инклузивно и хармонично мултиетничко општество.
Практиката на претседателот на Собранието во однос на употребата на јазиците е целосно во согласност со Уставот, законите и Деловникот на Собранието. Оваа практика не претставува повреда на македонскиот јазик, туку напротив, го одразува богатството на нашето мултикултурно општество.
Наместо да гледаме на јазичната разновидност како на проблем, треба да ја прифатиме како предност. Таа ни овозможува подобро разбирање меѓу различните заедници и го зајакнува единството на нашата држава. Употребата на различни јазици во Собранието ја демонстрира нашата посветеност кон еднаквост и инклузивност.
Важно е да напоменеме дека оваа практика е во согласност со европските стандарди за заштита на малцинските јазици и придонесува за нашата евроатлантска интеграција. Таа испраќа силна порака за нашата посветеност кон демократските вредности и почитувањето на различностите.
- Повреда на законските и етичките одредби за антинепотизам
По темелно разгледување на фактите поврзани со присуството на сопругата на претседателот на Собранието во официјална делегација, ваквата практика е длабоко проблематична од повеќе аспекти:
Прво, тоа претставува јасна повреда на етичките стандарди и принципот на антинепотизам кој треба да биде темел на нашето јавно управување. Вклучувањето на членови на семејството во официјални делегации, без јасна функција или придонес, ја поткопува довербата на јавноста во нашите институции.
Второ, ова создава преседан кој може да доведе до системска злоупотреба на јавните ресурси. Користењето на државни средства за финансирање на патувања на членови на семејството е неприфатливо и претставува директна повреда на принципите на добро управување.
Трето, ваквата практика ја нарушува професионалноста и интегритетот на нашите дипломатски мисии. Официјалните делегации треба да бидат составени исклучиво од лица кои имаат директна професионална улога и експертиза релевантна за целта на мисијата.
Овој случај треба да послужи како катализатор за суштински реформи во нашата политичка култура. Не смееме да дозволиме личните интереси да ги надвладеат јавните должности и одговорности.
- Повреда на деловничките одредби за нормална работа на пратениците
Ситуацијата со работата на Собранието во изминатите три месеци е длабоко загрижувачка и бара итно внимание. Злоупотребата на скратените постапки претставува сериозна повреда не само на Деловникот, туку и на основните принципи на парламентарната демократија. Дозволете ми да ја елаборирам оваа точка:
Скратените постапки, првично замислени како исклучок, сега се користат како правило за речиси секој законски предлог. Оваа практика директно го нарушува духот и словото на Деловникот, поткопувајќи ја улогата на Собранието како законодавно тело и деградирајќи го целиот демократски процес.
Соочени сме со апсурдна ситуација каде десетици измени на закони, често со стотици страници материјал, се презентираат за разгледување во неприфатливо краток рок од само 10 до 15 часа. Како пратеници, нашата должност за темелно разгледување и анализа на законските предлози е целосно оневозможена под вакви услови.
Отсуството на консултации со опозицијата и систематското одбивање на сите забелешки во работните комисии го претвора Собранието во инструмент на извршната власт. Ова претставува директен удар врз принципот на поделба на власта и ја поткопува суштината на парламентарната демократија.
Брзината со која се донесуваат законите целосно ја оневозможува значајната јавна дискусија и учеството на засегнатите страни. Ваквата практика не само што ја поткопува легитимноста на законите, туку и сериозно ја нарушува довербата на јавноста во целокупниот законодавен процес.
Во интерес на временската ефикасност, принуден сум да истакнам дека образложението на првата точка од поднесувачот на барањето содржи тврдења кои се неосновани, паушални и длабоко навредливи. Именуваниот, преку своите изјави, грубо го нарушува уставно загарантираното право на слобода на вероисповед на сите граѓани. Особено загрижувачки се навредливите констатации насочени кон муслиманската заедница, со специфичен осврт на споменатата госпоѓа и нејзините неприкосновени верски права. Упатувам недвосмислен апел до именуваниот да во иднина демонстрира должна почит и културна сензитивност кон сите верници, со особен акцент на муслиманската заедница. Како припадници на исламската вероисповед, категорично и бескомпромисно ќе се спротивставиме на секој обид за намерно искривување на исламските принципи или неовластено толкување на нашата вера, било од страна на именуваниот или кој било друг говорник.
Заклучок
Почитувани колеги пратеници,
Претседателот на Собранието несомнено сноси политичка одговорност за овие пропусти. Неговата улога како чувар на интегритетот на законодавниот дом бара највисоки стандарди на етичко и професионално однесување, кои во овој случај не беа исполнети.
Предлагаме сеопфатни мерки за подобрување:
- Темелна истрага на инцидентот на аеродромот и ревизија на безбедносните протоколи.
- Воведување строги правила против непотизам во официјални делегации.
- Суштинска реформа на законодавниот процес за спречување злоупотреба на скратените постапки.
- Ревизија и зајакнување на етичкиот кодекс за пратеници и високи функционери.
- Воведување редовен и независен мониторинг на работата на Собранието.
Ви благодарам.
